Рэпорт з ада:
ЦІП і турма
Пётр Маркелаў пра работу арганізму ў стрэсавай сітуацыі, меню ў жодзінскай турме і складанасці гульні ў "мандавошкі".
Фота: Verasen Belarus
Мы працягваем казаць пра акцыі пратэсту ў нашай краіне. Дакладней, пра іх наступствы. Самы час адкрыць адпаведную рубрыку - «Рэпорт з ада». Кожны месяц каманда «СД» будзе распавядаць вам пра месцы, куды па ўласнай волі вы б дакладна не трапілі: дзяржаўныя органы, службы і іншыя жорсткія бюракратычныя махіны. У гэты раз сябра ЗБС, Пеця Маркелаў, вядомы сваім стрымам з 37 тралейбуса, раскажа пра свае кругі ада: 8 дзён у ЦІПе на Акрэсціна і 4 дні ў турме Жодзіна.

Як затрымлівалі?

З самага пачатку мяне выцягнулі з тралейбуса і кінулі ў «бусік». Пада мной было тры чалавекі і на мне — яшчэ столькі ж. У гэтым «бусіку» нас павезлі ў двор РУУС. Там паставілі да сцяны: доўга стаіш і тупа глядзіш у яе. Казалі «ногі на шырыні плячэй», а самі на шпагат нас садзяць. «Шырыня плячэй - гэта вось так вось», - кажу і стаўлю ногі на шырыні плячэй. А ён па нагах б'е, каб я іх шырэй расстаўляў, а рукі дагары падняў і на сцяну палажыў. У такім становішчы немагчыма ўтрымліваць раўнавагу – адразу ж падаеш. Гэтая поза называецца "ластаўка".
Потым нас павезлі ў ЦІП у аўтазаках. Там ёсць такія маленькія пакойчыкі, клеткі. Яны наогул на трох чалавек разлічаныя, а нас туды запіхнулі па чатыры. Учатырох там сесці немагчыма, таму аднаму прыйшлося стаяць.
Калі нас прывезлі ў ЦІП, давялося некалькі гадзінаў стаяць у шэрагу тварам да сцяны. Гэта для мяне было самае складанае як фізічна, так і маральна. Напэўна, усю гэтую жэсць мне дапамаглі пераадолець рэсурсы арганізму, якія актывізаваліся ў стрэсавай сітуацыі.
Далей нас кінулі ў «шклянкі». Гэта нават не карцэр, а камера памерам метр на метр. Нас туды чацвярых закінулі гадзіны на паўтары. Мы акуратненька размясціліся, і атрымалася троху паспаць. Пасля "шклянкі" ўсіх павялі ў агульную камеру. Гэта была стандартная «хата» на шэсць чалавек. Але агулам у ёй было каля 20-25 чалавек. Такая "прахадная". Адтуль усіх паступова забіралі на афармленне. Доўжылася гэта прыкладна дзве гадзіны.

Турэмны кантынгент

З большага ўсіх зняволеных ЦІПа можна падзяліць на 3 тыпы. Ёсць "хищники" - трапіліся на "хищении". Звычайна гэта наркаманы або алкаголікі, якім трэба нешта прадаць або адразу скрасьці алкаголь. Ёсць бамжы, груба кажучы. Звычайна іх бяруць за знаходжанне ў нецвярозым стане. А часам проста так. Таму што яны дрэнна выглядаюць, а потым пішуць, што яны матам лаяліся ці былі ў нецвярозым стане. Так са мной сядзеў Кіт. Ён казаў, што за мінулы год быў у ЦІПе каля 13 разоў па 15 сутак. Гэта значыць, што большую частку года ён правёў у зняволенні. Ён называе сябе карэнным жыхаром ЦІПа. І ёсць яшчэ «палітычныя», так іх называюць.
З большага ўсіх зняволеных ЦІПа можна падзяліць на 3 тыпы. Ёсць "хищники" - трапіліся на "хищении". Звычайна гэта наркаманы або алкаголікі, якім трэба нешта прадаць або адразу скрасьці алкаголь. Ёсць бамжы, груба кажучы. Звычайна іх бяруць за знаходжанне ў нецвярозым стане. А часам проста так. Таму што яны дрэнна выглядаюць, а потым пішуць, што яны матам лаяліся ці былі ў нецвярозым стане. Так са мной сядзеў Кіт. Ён казаў, што за мінулы год быў у ЦІПе каля 13 разоў па 15 сутак. Гэта значыць, што большую частку года ён правёў у зняволенні. Ён называе сябе карэнным жыхаром ЦІПа. І ёсць яшчэ «палітычныя», так іх называюць.
У Жодзіна я сядзеў з двума бамжамі. І з двума «палітычнымі». Часта садзяць з бамжамі, каб «пакараць», калі арыштант супраціўляўся пры затрыманні. Гэта, вядома, не вельмі прыемна, таму што ты вымушана падзяляеш прастору з гэтымі людзьмі. І даводзіцца слухаць, што яны гавораць, таму што, нават калі ты з імі не размаўляеш, яны ўсё роўна сядзяць і распавядаюць свае гісторыі. Звычайна ва ўсіх гэтых гісторыях няма ні фішкі, ні маралі. У аднаго з бамжоў такая гісторыя: «Заходжу ў дом, шукаю грошы, шаруся па скрынях, але нічога не знаходжу. Потым гляджу каля ўваходу: О! Нейкая сумка! Адкрываю, а там сала, каўбасы, мяса.... Ну, я набраў адтуль усяго. І тут як раз чую: гаспадары прыязджаюць. Ну, я хуценька выйшаў праз задні ўваход, пералез праз плот і пайшоў сабе. Ну і з гэтым мясам што я зрабіў? Частку з'еў, частку вымяняў на бухло, а частку прадаў».

Распарадак дня

У зняволеных няма гадзінніка. Але за часам можна сачыць, арыентуючыся на апорныя кропкі. Уздым - час, калі ўключаецца святло. Адбываецца гэта прыкладна а 6-й раніцы. Потым сняданак, які падаюць прыкладна праз дзве-тры гадзіны пасля ўздыму. Пасля - ранішняя праверка, абед і вячэра. Абед - прыкладна ў тры. Спачатку нам прыносілі суп, потым, праз некалькі гадзін, другое. Вячэралі мы недзе а 7-й. У ЦІПе больш-менш ежа была. Часта давалі катлеты. Можна было па паху адрозніць што мяса, а што рыба.
А жудасна кармілі ў Жодзіна. На вячэру тры дні запар давалі нейкую квашаную капусту і рыбу мойву. Гэтую рыбу проста цалкам адварвалі: з кішкамі, галовамі - з усім. І як у хлеве: усё гэта пакрышаць і кідаюць у агульную талерку.
Мы заўсёды дзяліліся перадачамі ў камеры: калі прынеслі сала, дзялілі на ўсіх.

Забавы

У турме ёсць вельмі папулярная гульня - «мандавошкі». З хлеба робяцца такія кубікі. Гэта гральныя косткі. На паперы расчэрчваецца поле. Яшчэ патрэбныя фігуркі. Іх можна зрабіць з таго ж хлеба. Праўда, я так і не навучыўся. У мяне была альтэрнатыва - я зрабіў з хлеба шашкі. А наогул забавы ў нас былі звычайныя: кніжкі і крыжаванкі. У турме нарэшце апошнюю п'есу па Гары Потэру прачытаў.
Нам бомж казаў, што туалет клічуць Святлана. І схадзіць у туалет - значыць «пакарміць Святлану».

Адносіны з "начальнікамі"

Наогул да нас лепш ставіліся, чым да звычайных зняволеных. Але ў Жодзіна было горш, чым у ЦІПе. Гэта ж наогул турма. На ЦІПе можна было перагаворвацца, калі выводзілі з камеры.
Або ў ЦІПе можна было ляжаць увесь дзень. У Жодзіна правілы больш строгія.
І там, і там прыкладна кожныя 20 хвілін нас правяраў «начальнік». Глядзеў за намі ў такое невялікае акенца ў дзверы - «вочка». Заўсёды было чутна, як яно пляскае, калі яго зачыняюць.
Цяжка мне было хутчэй таму, што 25-га ў краіне планаваўся вялікі мітынг, а мы не маглі на яго трапіць. Мы пыталіся, вядома, што там у Менску адбываецца. А яны нам адказвалі: «Усё дрэнна». І ты не ведаеш, што менавіта дрэнна.
Выпусцілі нас са спазненнем на 40 хвілін. Пасля выхаду адчуванні былі вельмі класныя, прыемныя. Асабліва прыемна было ісці па памежнай зоне. Мы прайшлі па ўнутраным дворыку да таго, як выйсці да сустракаючых. Калі выходзіш адтуль, адчуваеш гэты кантраст. Ідзеш і проста атрымліваеш асалоду.
Самае цікавае - гэта людзі. Я звычайна не маю зносін з такімі. А пасля гэтага досведу я, можна сказаць, выйшаў на новы ўзровень. Чуеш розныя гісторыі і разумееш, чым усе гэтыя людзі жывуць.

«Турэмны» слоўнік ад Пеці Маркелава

Хата - камера.

Шконка, шконарь - нары.

Кармушка - акенца ў дзверы, праз якое перадаюць ежу. Месяц - начное святло ў камеры.

Этап - перавод у іншае месца (на ЛПП, суд, у Жодзіна).
Дзірка – туалет.

Абшчак – агульны стол у цэнтры.

Ісці ў лазню – ісці ў душ.

ЛТПшнікі – тыя, хто чакае свайго "этапу", — пераводу на паўгады-год у лячэбна-тэрапеўтычны прафілакторыі за паўторнае затрыманне ў нецвярозым стане.